maandag 13 september 2010

's Werelds oudste aandeel

Ruben Schalk, geschiedenisstudent aan de Universiteit Utrecht, ontdekte tijdens zijn scriptieonderzoek in het Westfries Archief te Hoorn het tot nu toe oudst bekende aandeel ter wereld van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Het stuk dateert uit 9 september 1606 en is uitgegeven door de VOC-kamer Enkhuizen.

Daarmee is dit aandeel ouder dan het stuk dat in het bezit is van de Stichting Vereniging voor de Effectenhandel, waarvan ik een replica op mijn studeerkamer heb hangen en dat gedateerd is op 8 december 1636.

Door de Staten-Generaal werd aan de VOC een octrooi verleend voor de handel tussen Kaap de Goede Hoop en Kaap Hoorn. Dit resulteerde op 20 maart 1602 in de oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). De VOC wordt wel de eerste naamloze vennootschap genoemd. Zij dankt dit aan het feit dat zij een in aandelen verdeeld kapitaal had, die vrij verhandelbaar waren.

Het document staat op naam van de Enkhuizer ‘Pieter Hermanszoon boode’ en op 9 september 1606 betaalde Pieter zijn laatste termijn van zijn investering van 150 gulden. Deze werd bijgeschreven in het Grootboek van de VOC-kamer Enkhuizen.
Meer informatie over het stuk is hier te vinden.
Daar wordt gesteld dat dit 'aandeel' eigenlijk een soort kwitantie is die Pieter Harmensz kreeg als bewijs van betaling. Het echte aandeel was volgens hen de inschrijving in het aandeelhoudersregister van de kamer van Enkhuizen.

Dat lijkt me een onjuiste interpretatie van de feiten. Een aandeel is een bewijs van deelname in het kapitaal van een onderneming en geeft in principe recht op dividend. Als zodanig is dit document wel degelijk en met recht te betitelen als een aandeel. Wij zouden het een aandeel op naam noemen, omdat de bezitter is geregistreerd. Deze aandelen werden overigens wel degelijk op de  Amsterdamse Beurs verhandeld.
Voor de liefhebbers: Matthijs de Jong heeft een boeiend artikel geschreven over de eerste aandeelhoudersactivisten bij de VOC.
Ook het mooie proefschrift van Paul Frentrop "A History of Corporate Governance' uit 2002 geeft een uitgebreid overzicht van de governance van de VOC.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten