Nieuwe opzet
De nieuwe opzet van de accountantsopleiding bevat een brede voor alle toekomstige accountants gelijke basis, aangevuld met een specifiek op de toekomstige beroepsuitoefening gerichte oriëntatie
- Assurance: deze leidt op voor de assurance-functie in de ruimste zin van het woord, waaronder ook de wettelijke controle van jaarrekeningen;
- Accountancy: deze is vooral gericht op bedrijfsvoering en hiermee samenhangende advieswerkzaamheden. Binnen deze oriëntatie zijn er twee varianten, te weten ‘Accountancy-mkb’, gericht op accountants die met name samenstel- en advieswerkzaamheden verrichten voor het mkb en ‘Accountancy-finance’, gericht op accountants die in een financiële functie werkzaam zijn.
In de eindtermen van elke oriëntatie is aangegeven wat er tot de basis behoort en wat er specifiek als eindtermen wordt gevraagd in de specifieke oriëntatie.
Vernieuwing curriculum
Het rapport stelt:
"De nieuwe eindtermen vragen dan ook veel aandacht
voor ethiek, onafhankelijkheid, professioneel kritische instelling, communicatieve vaardigheden en
soft skills. Ook moet een accountant zich
goed realiseren aan welke psychologische verschijnselen hij blootstaat als hij met (morele) dilemma’s wordt geconfronteerd.
Belangrijk zijn in dit verband de eindtermen voor het nieuwe "vakgebied
Gedrag, Ethiek en Besluitvorming" die onderdeel zijn van de ‘Common body of knowledge’."
Wat mij betreft is de toevoeging van dit nieuw vakgebied nogal opmerkelijk.
Ik ken het eerlijk gezegd niet als een apart vakgebied. Het lijkt me eerder een samenraapsel van een aantal competenties waarvan de commissie ongetwijfeld denkt dat dit de statuur en de geloofwaardigheid van de accountant kan versterken.
Dat is ook hard nodig want laten we wel zijn, het functioneren van de accountant heeft de laatste tijd nogal te maken met stevige kritiek.
Desondanks waag ik te betwijfelen of dit zogenaamde nieuwe vak de huidige problemen oplost.
Zoals de commissie zelf zegt wordt het gedrag van de accountant in het kader van de beroepsuitoefening steeds belangrijker. Volgens hen heeft het nieuwe vakgebied als doel vooral inzicht te verschaffen in de beginselen en theorieën met betrekking tot professioneel gedrag.
Maar liefst zeven eindtermen proberen hier vorm aan te geven.
Ik zeg bewust proberen, want het lijkt allemaal verdacht veel op professioneel en abstract en conceptueel navelstaren.
Ik ben op dit gebied niet zo goed thuis, maar snap er weinig van. Wat denkt u bijvoorbeeld hier van:
"de theoretische benaderingen van processen van professionele oordeels- en besluitvorming, waar- onder de concepten van heuristieken en biases, te beschrijven en de beperkingen en risico’s hiervan in een complex besluitvormingsproces af te wegen. "
Het is mij nog niet echt duidelijk wat de accountant hier nu beter van wordt. Dat geldt overigens ook voor de andere eindtermen van dit nieuwe vak.
Bedenk daarbij dan wel dat dit vak voor 8 studiepunten staat vermeld en dat is in de totale opleiding een redelijk zware studiebelasting.
Kortom, er wordt een nieuw, niet bestaand "vakgebied" voorgesteld, met nogal abstracte eindtermen, waarvan het uiteindelijke nut kan worden betwijfeld.
Ik zal het bijna niet durven uitspreken, maar het lijkt er op dat sommige leden van de commissie vanuit hun eigen interesse zijn bezweken voor de verleidingen van de zogenaamde "soft controls" en hun vermeende positieve uitstraling op de rechte rug van de accountants.
Wat mij betreft is dat kwakzalverswetgeving en kan men de schaarse opleidingstijd beter besteden aan echte vakinhoudelijke aspecten.
De vernieuwing van het curriculum
betreft verder onder meer het introduceren van een drietal thema’s die - gelet op de
betekenis hiervan voor de accountant - elk als een rode lijn (‘stream’) door de
opleiding lopen: de maatschappelijke rol van accountant, ICT en corporate
governance.
Corporate governance
De rode lijn?
Dat is weer een novum in de opleiding.
Dat is weer een novum in de opleiding.
Je benoemt een drietal belangrijke thema's en geeft ze de benaming "rode lijn."
Dat doet me deugd maar ik betwijfel wat daar nu in de praktijk van terecht komt.
Voor wat betreft mijn eigen vakgebied zegt de commissie;
"Corporate governance is een thema dat bij alle kernvakgebieden, Management Accounting & Control, Strategie, Leiderschap en Organisatie, Recht en Financiering, aan de orde komt hetgeen niet wegneemt dat de betreffende eindtermen ook in een afzonderlijk vak kunnen worden ondergebracht. "
Dat klinkt natuurlijk mooi, maar dan is het wel belangrijk op welke momenten in de opleiding dat "rode lint" nu echt zichtbaar wordt.
Wat mij betreft slaat het allemaal nergens op.
Zou iemand in dit gezelschap ooit mijn Leerboek Grondslagen van Corporate Governance gelezen hebben?
Eerlijk gezegd vrees ik van niet en zijn de eindtermen niet meer dan een potpourri van onsamenhangende elementen van behoorlijk ondernemingsbestuur.
Dat is wat mij betreft een gemiste kans en zeer zeker een achteruitgang ten opzichte van de voorgaande versie van de eindtermen.
Ook begrijp ik de opmerking niet dat de betreffende eindtermen ook in een afzonderlijk vak kunnen worden opgenomen. Dat lijkt mij eerlijk gezegd wel aan te bevelen, want dat biedt in ieder geval de mogelijkheid om de verschillende onderdelen van het systeem van corporate governance in samenhang te behandelen. Daarnaast lijkt het mij didactisch en onderwijstechnisch nogal ingewikkeld om op verschillende plekken in de opleiding en op verschillende tijdstippen deelonderwerpen van corporate governance te behandelen.
Bovendien zijn de eindtermen voor de stream corporate governance niet goed te inventariseren.
De Commissie stelt weliswaar dat in het rapport niet is aangegeven welke eindtermen specifiek betrekking hebben op de "streams" maar dat dit in het exceloverzicht van de eindtermen wel is aangegeven. Men kan via een filter een overzicht genereren van alle eindtermen die zien op de betreffende "'stream.
Helaas is dat exceloverzicht nog niet beschikbaar, dus dat blijft nog even spannend, maar dat is tegelijkertijd ook een hele grote omissie van de commissie.
Daarbij is ook nog helemaal duidelijk hoeveel studiebelasting nu is opgenomen voor het vak corporate governance, wat inmiddels geen vak meer is maar een thema.
Het lijkt er op dat het fameuze "rode lint' wordt beschouwd als onderdeel van de vakgebieden waarin het is verweven. Dat betekent dat deze ook de nodige studiepunten moeten gaan opleveren.
Of dat gaat gebeuren waag ik te betwijfelen.
Enige jaren geleden was ik lid van een visitatiecommissie van het CEA en keken wij naar de invulling van het vak Bestuurlijke Informatieverzorging.
Daarbij heb ik op persoonlijke titel ook gekeken naar de invulling van het vak Corporate Governance.
In veel gevallen was dat als apart vak niet opgenomen in het curriculum, maar stelde men dat dit in de andere (kern)vakgebieden werd behandeld.
Het zal u niet verbazen dat daar weinig van terug te vinden was.
Zal het ook zo gaan met het idee van het "rode lint' in de opleiding?
Wie het weet mag het zeggen.
Het verbaast me allemaal wel. Zoals de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants zelf zegt op haar website:
Studiebelasting
Wie het overzicht bekijkt van de studiebelasting van de nieuwe eindtermen ziet dat men het bestaande aantal van 200 studiepunten heeft gehandhaafd. Dat is en blijft een vreemde situatie, want de eisen aan de accountant nemen alleen maar toe en toch weigert men voortdurend het aantal studie-uren daaraan aan te passen.
Dat betekent, dat er steeds meer moet in dezelfde tijd en dat belooft weinig goeds voor de kwaliteit van de opleiding.
Ook opvallen is dat het aantal studie-uren in de kernvakgebieden niet is uitgebreid. Dat zou kunnen betekenen dat de uren van het voormalige vak Corporate Governance moeten worden ingepast in de ongewijzigde studielast van deze vakken.
Ook hier weer: er moet meer in hetzelfde aantal uren.
Bedenkt daarbij dat de ruimte voor de bedrijfseconomische en overige ondersteunende vakgebieden om aandacht te besteden aan corporatie governance waarschijnlijk gering is.
Ik moet hier voor alle eerlijkheid wel een slag om de arm houden want ik heb niet de beschikking over het exceloverzicht dat kan verduidelijken.
Tenslotte vind ik het opvallende dat de ruimte voor differentiatie relatief gering is.
De zgn. Common Body of Knowledge is in alle oriëntaties 168 studiepunten, het deel voor de oriëntatie is slechts 32 studiepunten, voor de theoretische opleiding.
Kortom, slechts 16% van de theoretische opleiding wordt feitelijk besteed aan verdere specialisatie
Conclusie
Ondanks de fraaie beweringen van de commissie lijkt het er op dat het vakgebied corporate governance een beetje naar de achtergrond is verdwenen.
De redenen hiervoor heb ik aangegeven.
Toch wil ik daar niet al te somber over zijn.
Het wemelt nog van de schandalen op het gebied van corporate governance en dat betekent dat de maatschappij en de politiek een groot belang hechten aan een goed systeem van corporate governance.
Ook binnen de beroepsorganisatie van accountants wordt regelmatig beklemtoont dat de accountant wel degelijk een belangrijke rol speelt in het toezien op een goede corporate governance en het adviseren daarover.
Dat betekent dan ook dat binnen de opleiding voor accountants het vakgebied corporate governance veel aandacht verdient, anders kun je deze bewering niet gestand doen.
Als ik de eindtermen doorploeg zie ik daar maar heel weinig van.
Als voorbeeld van een paar eindtermen waarin corporate governance wordt genoemd:
."vanuit het perspectief van corporate governance de werking van het systeem van interne controle met betrekking tot financiële informatie en de eventuele risico’s en gevolgen te beschrijven respectievelijk te evalueren (ICAIS-17).Ik begrijp niet zo goed wat de aanduiding "perspectief" nu toevoegt. Het is bovendien verwarrend, want je bekijkt iets vanuit het perspectief corporate governance en ook nog eens vanuit het financiële perspectief. Daarna heeft men het weer over het governancesysteem en wil men dat analyseren aan de hand van beleid en nog wat zaken.
.vanuit financieringsperspectief op basis van de meest gangbare theorieën op het gebied van corporate governance de werking van de huidige corporate governance structuur van een onderneming te typeren respectievelijk hierover een oordeel te geven (FIN-13).
.het governancesysteem van een onderneming te analyseren aan de hand van beleid, wet- en regegeving en codes (SLO-11). "
Wat mij betreft slaat het allemaal nergens op.
Zou iemand in dit gezelschap ooit mijn Leerboek Grondslagen van Corporate Governance gelezen hebben?
Eerlijk gezegd vrees ik van niet en zijn de eindtermen niet meer dan een potpourri van onsamenhangende elementen van behoorlijk ondernemingsbestuur.
Dat is wat mij betreft een gemiste kans en zeer zeker een achteruitgang ten opzichte van de voorgaande versie van de eindtermen.
Ook begrijp ik de opmerking niet dat de betreffende eindtermen ook in een afzonderlijk vak kunnen worden opgenomen. Dat lijkt mij eerlijk gezegd wel aan te bevelen, want dat biedt in ieder geval de mogelijkheid om de verschillende onderdelen van het systeem van corporate governance in samenhang te behandelen. Daarnaast lijkt het mij didactisch en onderwijstechnisch nogal ingewikkeld om op verschillende plekken in de opleiding en op verschillende tijdstippen deelonderwerpen van corporate governance te behandelen.
Bovendien zijn de eindtermen voor de stream corporate governance niet goed te inventariseren.
De Commissie stelt weliswaar dat in het rapport niet is aangegeven welke eindtermen specifiek betrekking hebben op de "streams" maar dat dit in het exceloverzicht van de eindtermen wel is aangegeven. Men kan via een filter een overzicht genereren van alle eindtermen die zien op de betreffende "'stream.
Helaas is dat exceloverzicht nog niet beschikbaar, dus dat blijft nog even spannend, maar dat is tegelijkertijd ook een hele grote omissie van de commissie.
Daarbij is ook nog helemaal duidelijk hoeveel studiebelasting nu is opgenomen voor het vak corporate governance, wat inmiddels geen vak meer is maar een thema.
Het lijkt er op dat het fameuze "rode lint' wordt beschouwd als onderdeel van de vakgebieden waarin het is verweven. Dat betekent dat deze ook de nodige studiepunten moeten gaan opleveren.
Of dat gaat gebeuren waag ik te betwijfelen.
Enige jaren geleden was ik lid van een visitatiecommissie van het CEA en keken wij naar de invulling van het vak Bestuurlijke Informatieverzorging.
Daarbij heb ik op persoonlijke titel ook gekeken naar de invulling van het vak Corporate Governance.
In veel gevallen was dat als apart vak niet opgenomen in het curriculum, maar stelde men dat dit in de andere (kern)vakgebieden werd behandeld.
Het zal u niet verbazen dat daar weinig van terug te vinden was.
Zal het ook zo gaan met het idee van het "rode lint' in de opleiding?
Wie het weet mag het zeggen.
Het verbaast me allemaal wel. Zoals de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants zelf zegt op haar website:
"Corporate governance gaat over deugdelijk ondernemingsbestuur en richt zich op de checks and balances binnen ondernemingen. Er bestaan zeer veel definities van corporate governance. In het algemeen kan worden gesteld dat corporate governance bestaat uit besturen, beheersen, toezicht houden en verantwoorden. In deze 4 onderdelen speelt de (externe) accountant een belangrijke rol."Als de accountant dan zo'n belangrijke rol speelt op het gebied van corporate governance, waar ik het overigens mee eens ben, waarom geef je hem of haar dan ook niet voldoende kennis om die rol waar te maken in de praktijk?
Studiebelasting
Wie het overzicht bekijkt van de studiebelasting van de nieuwe eindtermen ziet dat men het bestaande aantal van 200 studiepunten heeft gehandhaafd. Dat is en blijft een vreemde situatie, want de eisen aan de accountant nemen alleen maar toe en toch weigert men voortdurend het aantal studie-uren daaraan aan te passen.
Dat betekent, dat er steeds meer moet in dezelfde tijd en dat belooft weinig goeds voor de kwaliteit van de opleiding.
Ook opvallen is dat het aantal studie-uren in de kernvakgebieden niet is uitgebreid. Dat zou kunnen betekenen dat de uren van het voormalige vak Corporate Governance moeten worden ingepast in de ongewijzigde studielast van deze vakken.
Ook hier weer: er moet meer in hetzelfde aantal uren.
Bedenkt daarbij dat de ruimte voor de bedrijfseconomische en overige ondersteunende vakgebieden om aandacht te besteden aan corporatie governance waarschijnlijk gering is.
Ik moet hier voor alle eerlijkheid wel een slag om de arm houden want ik heb niet de beschikking over het exceloverzicht dat kan verduidelijken.
Tenslotte vind ik het opvallende dat de ruimte voor differentiatie relatief gering is.
De zgn. Common Body of Knowledge is in alle oriëntaties 168 studiepunten, het deel voor de oriëntatie is slechts 32 studiepunten, voor de theoretische opleiding.
Kortom, slechts 16% van de theoretische opleiding wordt feitelijk besteed aan verdere specialisatie
Conclusie
Ondanks de fraaie beweringen van de commissie lijkt het er op dat het vakgebied corporate governance een beetje naar de achtergrond is verdwenen.
De redenen hiervoor heb ik aangegeven.
Toch wil ik daar niet al te somber over zijn.
Het wemelt nog van de schandalen op het gebied van corporate governance en dat betekent dat de maatschappij en de politiek een groot belang hechten aan een goed systeem van corporate governance.
Ook binnen de beroepsorganisatie van accountants wordt regelmatig beklemtoont dat de accountant wel degelijk een belangrijke rol speelt in het toezien op een goede corporate governance en het adviseren daarover.
Dat betekent dan ook dat binnen de opleiding voor accountants het vakgebied corporate governance veel aandacht verdient, anders kun je deze bewering niet gestand doen.
Ik hoop dan ook dat de onduidelijkheden die er nu bestaan over de invulling van het vak corporate governance in de nieuwe eindtermen snel worden opgelost.
Ik houd u op de hoogte.
Naschrift
Het exceloverzicht is inmiddels beschikbaar op de website van de CEA.
Onder het tabblad Stream is te vinden welke elementen van corporate governance er in de stream behandeld worden en in welk vakgebied.
Een opgave van de benodigde studiepunten is overigens niet te vinden.
Naschrift
Het exceloverzicht is inmiddels beschikbaar op de website van de CEA.
Onder het tabblad Stream is te vinden welke elementen van corporate governance er in de stream behandeld worden en in welk vakgebied.
Een opgave van de benodigde studiepunten is overigens niet te vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten